फर्निचरमा प्राचीन स्वरुप जोगाउदै राणा

होमल्याण्ड खबर

२०७५ जेष्ठ १५ गते, मंगलवार १०:१० मा प्रकाशित

राणा परिवारका सदस्य । स्वभावैले सुख, सयल र सुन्दरताको सौखिन । हामी मध्ये धेरैले राणाका अनौठा सौखबारे सुनेकै छौ होला । विशेषतः महिला, मदिरा र मस्तीका बारे राणाहरुको सौख ! प्रकाश जिबि (जंगबहादुर) राणा अर्थात राणा खान्दानका सदस्य । त्यसैले पनि सौखिन हुनु उनको घरानियाँ विशेषता नै भयो । तर सौख चैं अरुको होइन, सुन्दर कोठा र फर्निचरको ।

आफ्नो सौखलाई शक्ति र शक्तिलाई व्यावसायमा बदल्ने व्यक्ति हुन्  प्रकाश जिबि राणा । आफ्नो नाम जस्तै प्राचीन कालखण्डका विभिन्न डिजाइनका फर्निचरलाई ‘हाइलाइट’ गर्ने काम गर्छन् । त्यसो त नेपालको मौलिक कला संस्कृत अनुसारका फर्निचर तथा इन्टेरियरका सजावट सामग्री पनि प्रकाशको प्राथमिकतामा देखिन्छन् ।
इम्पेरियल फर्निचर यस्तै ऐतिहासिक तथा मौलिक फर्निचर र सजावटका समाग्री पाइने ठाउँ हो । जहाँ प्राचीन विशेषगरी भिक्टोरियन कालखण्डका उत्कृष्ट फर्निचर पाइन्छ । नेपालका मौलिक कलाकृति अनुसारका विभिन्न झ्याल तथा अन्य सामग्री पनि इम्पेरियल फर्निचरमा देख्न पाइन्छ । यहाँ पुग्ने जोकसैलाई पनि आँखिझ्याल, मयुरझ्याल, देशेमरुझ्या तथा शोंझ्यालगायतका नेवारी तथा अन्य मौलिक संस्कृति झल्किने कला कृति लोभ्याउछ । मौलिक तथा ऐतिहासिक यी कलाकृतिहरुले आफुलाई कुनै ऐतिहासिक राजकीय समरोहमा सहभागी भैरहेको आभास दिन्छ । सानैदेखि यस्तै कलाकृतिको संकलन, संरक्षण र संवद्र्धनमा लागेका राणालाई व्यापार भन्दा पनि कलाकृतिको संरक्षण गर्न पाएकोमा सन्तुष्ट देखिन्छ ।

यस्तै ऐतिहासिक सम्पदाको कला सिंहदरबार ग्यालरी बैंठक, शितल निवास लगायतका भवनभित्र पनि थिए । विभिन्न देशबाट ल्याएका अमूल्य र अद्वितीय ठानिने कलाकृतिहरु संग्रहित थिए राणाको बुझाइ छ ‘तर अहिले छैनन् ।’ अहिले राजकिय भेटघाट तथा समारोहहरुमा कयौं पटक राणाले नै फर्निचर तथा आन्तरिक सजावाटको व्यावस्था गरेका छन् ।
कलाकृति र सजावटको संग्रह नै मानिने स्थलहरुमा संरक्षणको अभावमा यी सम्पदा हराएको र टुटफुट भएका धेरै छन् । राणाको दुखेसो छ, ‘त्यस्ता दुर्लभ कलाकृति पटक पटक कबाडीको मूल्यमा पनि बिक्री गरियो ।’ कुनै समय थियो राणा भनेका सामन्त र निरंकुशताका अवशेष हुन् । तिनले प्रयोग गरिएका सबै बस्तु तथा सेवाहरु पनि सामन्त र निरंकुश चरित्र वा अवशेषका रुपमा व्याख्या गरिन्थ्यो । प्रकाश पीडा पोख्छन् ‘पुराना कलाकृतिप्रति क्षणिक आक्रोश पैदा गराइयो ।’ कलालाई सिर्जना र साधनाको रुपमा बुझ्ने सोच नै मेटाउने वा मोड्ने प्रयास गरियो । उनी भन्छन् ‘आखिर कला त सुन्दर सिर्जना नै हो नि !’
राणा र शाहको राजनीतिप्रति प्रतिशोध भए पनि कलाकृति त सबैका हुन् नि ! ‘तर त्यस्तो भएको पाइएन सखापै पार्न पर्छ भने झै गरे ।’ कलाकृतिमाथि राजनीति वा प्रतिशोध नगर्न राणाको आग्रह छ ।

राजकीय रुचि
बेलायतको साम्राज्य संसारभर फैलिएका बेला रानी भिक्टोरियाले प्रयोग गर्ने फर्निचरको बयान पनि ठूलै थियो । जंगबहादुर बेलायत गएको समयमा ती विश्व प्रख्यात फर्निचर नेपाल भिœयाएका थिए । बिशेष गरी फ्रान्स, बेलायतमा प्रचलित जार, भेनस, बत्ति, भेनिस फ्रेम, मिरर संसारभर रुचाइएको कलाकृति हुन् । यतिमात्रै होइन इटालियनको वाल पेपर, साउदीका राजपरिवारले प्रयोग गर्ने सजावटका तस्वीर तथा सामग्री पनि यस इम्पेरियल फर्निचरभित्र सजिएका छन् ।

यद्यपि अहिले आएका नवधनाढ्यहरुमा बढ्दै गरेको यस्ता कला सम्पदाप्रतिको प्रेम र सकारात्मक सोचका कारण भने राणालाई खुशी तुल्याएको छ । प्लाष्टिक र मेटलका आयातित भन्दा काठका मौलिक फर्निचर प्रति नवधनाढ्यहरुको रुचिले आफ्नोपनको महशुस गराएको छ ।
राणा फर्निचरमा यूनिकनेस हुनु पर्नेमा जोड दिन्छन् । यसका लागि इन्डियन तथा तालिम प्राप्त नेपाली कालिगढहरुको प्रयोग गुर्छन् । यसरी तयार गरिएका कलाकृति विदेशी कुटनीतिज्ञ तथा रोयल फ्यामेलीका मानिसहरुले लैजाने गरेका छन् । विशेषगरी नयाँ र अनुपन कलाका रुपमा ।

लागत
एन्टिक गोल्ड कलर तथा ओलनट कलरमा सजिएका फर्निचर सुनकै जस्तो देखिए पनि खासमा काठद्वारा निर्माण गरिएका हुन् । कतिपय फर्निचर सुनको तर पुरानो भएको आभास दिन ‘ओलनट कलर’मा पनि देख्न सकिन्छ । सोफामा कभर पनि इन्डियन फेब्रिकको प्रयोग गरिन्छ । यसका पनि फरक फरक क्याटेगोरी रहेका छन् । यसको उत्पादन प्रक्रियामा सबै म्यानुअल्ली हुने भएकोले मूल्यमा बढी पर्न सकिने राणाको भनाइ छ । विशेषगरी जंगली सिसौ र टिउड नामका काठको प्रयोग गरिने भएकोले यसको टिकाउ लामो समयसम्म हुनेमा राणाको विश्वास छ । स–साना भागलाई फरक सामानको प्रयोग गर्नु परेका कारण यसको लागत ग्रहाकको इच्छा र चाहनाले निर्भर हुने राणाको भनाइ छ । सिर्जना वा कलाकृतिलाई मौद्रिक भन्दा पनि ‘इमोसनल भ्याल’ू हुने राणाको बुझाइ छ ।

सिर्जनात्मक काम भएका कारण सामान्य कामदारले यस्तो फर्निचरको गर्न नसकिने राणाको अनुभव छ । यसका लागि भारतीय तथा नेपालका तालिम प्राप्त कालिगढहरु व्यावस्था गरेको राणाले जानकारी दिए । तालिम प्राप्त कालिगढको अभाव भैरहेको जनाउँदै कालिगढको पेशाबाट पनि प्रसस्त कमाउन सकिने राणाको भनाइ छ ।

वार्षिक रु २० अर्बको आयत

मौलिकपन र राष्ट्रियताको सन्दर्भमा, नेपालको फर्निचर बजार परनिर्भर हुदै गएको देखिन्छ । चीन, भारत, सिंगापुर, मलेसिया लगायतका मुलुकबाट करोडौँ मूल्यका फर्निचरका सामग्री आयात हुने गरेको छ । नेपाल फर्निचर तथा फर्नि्सिङ व्यवसायी महासंघको प्रतिवेदनअनुसार, वार्षिक रु २० अर्बको फर्निचर र फर्नि्सिङ सामग्री आयात हुने गरेको छ । फर्निचर र फर्नि्सिङ महासंघका अध्यक्ष सुरेन्द्रकुमार शारदाले नेपाली बजारमा फर्निचरको माग बढ्दै गएको भन्दै फर्निचर खरिदमा अर्बौं रुपैयाँ विदेशिने गरेकोप्रति सचेत हुनुपर्ने बताउँछन् । स्थानीय आवश्यकतालाई पूरा गर्न पनि नेपाली फर्निचर व्यवसायले विदेशी फर्निचरसँगको प्रतिस्पर्धा गर्न सक्नुपर्ने देखिन्छ ।
फर्निचर उद्योगमध्ये काठमाडौँ उपत्यकामा १० हजार हाराहारीमा सञ्चालित छन् । जसबाट ५० हजारले रोजगारी पाएको पनि प्रतिवेदन उल्लेख गरिएको छ ।

काठका फर्निचर घट्दै
महासंघका अध्यक्ष सुरेन्द्रकुमार शारदाका अनुसार अहिले नेपाली बजारमा फर्निचरको माग बढ्दै गएको भए पनि फर्निचर खरिदमा काठका फर्निचरको अभाव खड्किदो छ । प्लाष्टिक, फाइबर र मेटलका कारण पनि काठको प्रयोगमा कमि आएको व्यावसायीको अनुभन छ ।

मुलुकभरि प्रयोग भएका फर्निचर बजारको लगभग ५० प्रतिशत मात्र आन्तरिक उत्पादनबाट पूर्ति हुने अनुमान महासंघका अध्यक्ष सुरेन्द्रकुमार शारदाको छ । शारदा भन्छन् बनसम्वन्धी कडा कानूनका कारण पनि यस्तो भएको हो । फर्निचरमा सिसौका विभिन्न क्याटेगोरीका काठ र टिक् उडको प्रयोग उपयूक्त मानिन्छ । तर काठ अभावका कारण अन्य कुकाठहरुको प्रयोग बढेको छ ।
प्रकाश परिवर्तित समय र सन्दर्भमा पनि राणाकालीन सम्पन्नतालाई सर्वसाधारणसमक्ष पु¥याउन प्रयाशमा रहेका छन् । त्यो पनि कलापूर्ण सुन्दर फर्निचरको माध्यमबाट ।

सम्बन्धित खबर

पेट्रोलियम पदार्थको मूल्यवृद्धि विरुद्ध प्रदर्शन

काठमाडौंमा राप्रपाको शक्ति प्रदर्शन

नेपाली रेल जयनगरमा सजिँदै, भाेलि विद्यार्थी बोकेर नेपाल प्रवेश गर्ने

३४ जना एसपीको सरुवा, को कहाँ ?(सूचिसहित)

वायु प्रदूषणका कारण दिल्लीका सबै विद्यालय अनिश्चितकालका लागि बन्द

चार सयले बढ्यो सुनको मूल्य