वर्षा र सहकालका देवता इन्द्रको पूजाआराधना गरी आज इन्द्रजात्रा मनाइँदै

होमल्याण्ड खबर

२०७६ भाद्र २७ गते, शुक्रबार १०:३५ मा प्रकाशित

उपत्यकामा ऐतिहासिक इन्द्रजात्रा पर्व आज मनाइँदै छ । विशेषगरी उपत्यकाका नेवार समुदायले वर्षा र सहकालका देवता इन्द्रको पूजा–आराधना गरी यो पर्व मनाउने गर्दछन् ।

भाद्र शुक्ल द्वादशीका दिन हनुमानढोका अगाडि धार्मिक विधिपूर्वक इन्द्रध्वजा सहितको लिङ्गो ठड्याइएपछि प्रारम्भ हुने यो जात्रा विभिन्न प्रकारका नाचगान, रथयात्रा र देवीदेवताको पूजाआजा गरी आठ दिनसम्म मनाउने प्रचलन छ ।

हरेक वर्ष भाद्र शुक्ल चतुर्दशीका दिन मनाइने यो पर्व काठमाडौं, ललितपुर, भक्तपुर, धुलिखेल र दोलखालगायतका स्थानमा मनाउने गरिन्छ ।

शत्रु पराजय भएपछि विजय मनाउने पर्वका रुपमा इन्द्रजात्रा मनाउने गरिएको हो ।

इन्द्रध्वजको पूजा गरी शक्ति प्राप्त गरेर प्रदर्शन गर्ने पर्वका रुपमा पनि इन्द्रजात्रालाई लिइन्छ ।

जात्राअन्तर्गत भैरव, भगवती, कुमार, दैत्य, कङ्काल, ख्याः, सात देवीदेवताका सात नाइकेसहितको विशेष नाच बाजागाजासहित जैसीदेवल, बाङ्गेमुढा, इन्द्रचोक, किलागःलगायत स्थानमा प्रदर्शन गरिने छ ।

प्रत्येक वर्ष भाद्रकृष्ण चतुर्दर्शीका दिन हुने सो कार्यक्रमअन्तर्गत गणेश, भैरव र कुमारीको रथ यात्रा गरिने कार्यक्रममा राष्ट्राध्यक्ष, सरकार प्रमुख, मन्त्रिगण, विभिन्न मुलुकका राजदूतलगायतको सहभागिता हुनेछ ।

किंवदन्ती अनुसार, स्वर्गलोकका भगवान् इन्द्र आफ्नी आमालाई वसुन्धरादेवीको व्रतका निम्ति आवश्यक पारीजातको फूल र कर्कलो चोर्न मानव रुप धारणगरी काठमाडौं शहरमा आएर बगैंचाको मालीलाई सोध्दै नसोधी चोर्न लाग्दा स्थानीयले आफ्नो तन्त्रशक्तिको प्रयोग गरी इन्द्रलाई पाता कसी बिच सडकमा बाँधेर ढालेपछिको दृश्य सहितको मूर्ति प्रदर्शन गरिएको लोककथन छ ।

काठमाडौंको इन्द्रचोक, किलागल र नरदेवीमा पनि बाँधिएका इन्द्रको मूर्तिलाई त्यसरी नै अग्लो डबलीमा प्रदर्शन गर्ने गरिन्छ ।

यसरी आफ्नो खातिर काठमाडौंवासीले बन्धनमा पारेका छोरा इन्द्रलाई त्यस बन्धनबाट मुक्त गराउन उनकी आमा स्वयं काठमाडौं आएर छोराको बदलामा कुहिरो दिने वाचा गरी इन्द्रलाई फर्काएर लग्छिन् । यस मौसममा लाग्ने त्यही विशेष कुहिरोका कारण धानबाली समयमै हुर्किएर पाक्छ भन्ने किंवदन्ती अझै पनि जनजिब्रोमा जीवितै छ। त्यसपछि सो घटनालाई वर्षमा एक पटक स्मरण गर्न जात्रा निकाल्ने सहमति भएपछि इन्द्र डाकिनीलाई जिम्मा लगाइएको थियो ।

नेवार परम्परा अनुसार भाद्र शुक्लपक्ष यँलाथ्व द्वादशीको दिन मनाइने इन्द्रध्वजोत्थानबाट प्रारम्भ भएर यँलागाः चौथी अर्थात् इन्द्रध्वज पतनसम्म आठ दिन विभिन्न देवी देवतासँग सम्बन्धित नाच, गान र रथयात्रा (विशेषतः कुमारी, भैरव र गणेश) गरेर सम्पन्न गरिने छ ।

सरकारले इन्द्रजात्राको अवसरमा काठमाडौं उपत्यकामा आज सार्वजनिक बिदा दिएको छ ।

सम्बन्धित खबर

कमजोरी सच्याउन एमाले तयार छ : शङ्कर पोखरेल

भद्रकालीबाट सुुरु भयो एमालेको र्‍याली

सुदूरपश्चिममा लगानी गर्नुहोस्, हामी पूर्वाधारको व्यवस्था गरिदिन्छौं : मुख्यमन्त्री शाह

छ सय ग्राहकको विद्युत्को लाइन काटिँदै

राष्ट्रपतिद्वारा भारतीय सेना प्रमुखलाई मानार्थ महारथी प्रदान

ग्रेटर नेपालका अभियन्ता नेपाल प्रहरीको नियन्त्रणमा